-
1 deminutus
-
2 deminutus
dēminūtus, a, um, PAdi. (v. deminuo), vermindert, klein, deminutior qualitas, Tert. adv. Marc. 2, 9.
-
3 deminutus
dēminūtus, a, um, PAdi. (v. deminuo), vermindert, klein, deminutior qualitas, Tert. adv. Marc. 2, 9.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > deminutus
-
4 deminuo
dē-mĭnŭo, ui, ūtum, 3, v. a., to lessen by taking from, i. e. to make smaller, to lessen, diminish (cf. diminuo, to break up into small parts—freq. and class.).I.Lit.:II.de mina una quinque nummos,
Plaut. Truc. 2, 7, 10:istum laborem tibi,
Plaut. Aul. 2, 1, 43 (cf. Wagner ad loc.):ne de bonis quae Octavii fuissent deminui pateretur,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; cf. Cic. de Or. 3, 49, 189:deminuunt aequora venti,
Lucr. 5, 268; 390:deminutae copiae,
Caes. B. G. 7, 31, 3; 7, 73; id. B. C. 3, 2; Liv. 2, 1; Tac. A. 12, 64 al.:militum vires inopia frumenti deminuerat,
Caes. B. C. 1, 52; Tac. A. 13, 58:fenore deminuto,
Suet. Aug. 41:arborem,
Tac. A. 13, 58 al. —Trop.A.In gen., to take away from, abate, lessen, etc.:B.de hujus praesidiis deminuturum putavit,
Cic. Sull. 1, 2:neque de tanta voluptate et gratulatione quicquam fortuna deminuerat,
Caes. B. G. 1, 53, 6:aliquid de jure aut de legibus,
id. ib. 7, 33; Liv. 8, 34:de sua in Aeduos benevoientia,
Caes. B. G. 7, 43, 4:de libertate mea,
Cic. Planc. 38:ex regia potestate,
Liv. 2, 1:alicui timor studia deminuit,
Caes. B. C. 2, 31, 4:partem aliquam juris,
Cic. Caecin. 2, 5; cf. Liv. 4, 24:sententiam hujus interdicti (coupled with inflrmata),
Cic. Caecin, 13, 38:dignitatem nostri collegii,
id. Brut. 1:potentiam,
Caes. B. G. 1, 18, 8:lenitatem imperitantis,
Tac. A. 16, 28:curam,
Prop. 2, 18, 21 (3, 10, 21 M.) al.: se capite deminuere, to lose or forfeit civil rights, be deprived of citizenship, Cic. Top. 4, 18; 6, 29; Liv. 22, 60, 15; cf. caput, no. III. 1. b.—Esp. in grammat. lang., to form into a diminutive:A.sacellum ex sacro deminutum est,
Gell. 6, 12, 6: deminuuntur adverbia, ut primum, primule; longe, longule, etc., Don. p. 21 Lind. N. cr. Cf.: deminutus, deminutio, and deminutivus.— Hence, dēmĭnūtus, a, um, P. a. (very rare), diminished, small, diminutive.In gen.:B.deminutior qualitas,
Tert. adv. Marc. 2, 9.—In grammat. lang., diminutive, hupokoristikos (for which, later, deminutivus): pro nomine integro positum sit deminutum (viz. in the expression magnum peculiolum), Quint. 1, 5, 46. -
5 deminutus
dē-mĭnŭo, ui, ūtum, 3, v. a., to lessen by taking from, i. e. to make smaller, to lessen, diminish (cf. diminuo, to break up into small parts—freq. and class.).I.Lit.:II.de mina una quinque nummos,
Plaut. Truc. 2, 7, 10:istum laborem tibi,
Plaut. Aul. 2, 1, 43 (cf. Wagner ad loc.):ne de bonis quae Octavii fuissent deminui pateretur,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; cf. Cic. de Or. 3, 49, 189:deminuunt aequora venti,
Lucr. 5, 268; 390:deminutae copiae,
Caes. B. G. 7, 31, 3; 7, 73; id. B. C. 3, 2; Liv. 2, 1; Tac. A. 12, 64 al.:militum vires inopia frumenti deminuerat,
Caes. B. C. 1, 52; Tac. A. 13, 58:fenore deminuto,
Suet. Aug. 41:arborem,
Tac. A. 13, 58 al. —Trop.A.In gen., to take away from, abate, lessen, etc.:B.de hujus praesidiis deminuturum putavit,
Cic. Sull. 1, 2:neque de tanta voluptate et gratulatione quicquam fortuna deminuerat,
Caes. B. G. 1, 53, 6:aliquid de jure aut de legibus,
id. ib. 7, 33; Liv. 8, 34:de sua in Aeduos benevoientia,
Caes. B. G. 7, 43, 4:de libertate mea,
Cic. Planc. 38:ex regia potestate,
Liv. 2, 1:alicui timor studia deminuit,
Caes. B. C. 2, 31, 4:partem aliquam juris,
Cic. Caecin. 2, 5; cf. Liv. 4, 24:sententiam hujus interdicti (coupled with inflrmata),
Cic. Caecin, 13, 38:dignitatem nostri collegii,
id. Brut. 1:potentiam,
Caes. B. G. 1, 18, 8:lenitatem imperitantis,
Tac. A. 16, 28:curam,
Prop. 2, 18, 21 (3, 10, 21 M.) al.: se capite deminuere, to lose or forfeit civil rights, be deprived of citizenship, Cic. Top. 4, 18; 6, 29; Liv. 22, 60, 15; cf. caput, no. III. 1. b.—Esp. in grammat. lang., to form into a diminutive:A.sacellum ex sacro deminutum est,
Gell. 6, 12, 6: deminuuntur adverbia, ut primum, primule; longe, longule, etc., Don. p. 21 Lind. N. cr. Cf.: deminutus, deminutio, and deminutivus.— Hence, dēmĭnūtus, a, um, P. a. (very rare), diminished, small, diminutive.In gen.:B.deminutior qualitas,
Tert. adv. Marc. 2, 9.—In grammat. lang., diminutive, hupokoristikos (for which, later, deminutivus): pro nomine integro positum sit deminutum (viz. in the expression magnum peculiolum), Quint. 1, 5, 46. -
6 ordinativus
ōrdinātīvus, a, um (ordino), eine Ordnung (Reihenfolge) bedeutend, anzeigend, Tert. adv. Hermog. 19: qualitas, Diom. 412, 8. Dosith. 43, 18 K.: coniunctio, Diom. 417, 22. Dosith. 51, 13 K.: adverbia, Prisc. 15, 36.
-
7 ordinativus
ōrdinātīvus, a, um (ordino), eine Ordnung (Reihenfolge) bedeutend, anzeigend, Tert. adv. Hermog. 19: qualitas, Diom. 412, 8. Dosith. 43, 18 K.: coniunctio, Diom. 417, 22. Dosith. 51, 13 K.: adverbia, Prisc. 15, 36.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ordinativus
-
8 cael
1.caelum ( cēlum, Serv. ad Verg. A. 1, 640), i, n. [caedo], the chisel or burin of the sculptor or engraver, a graver:2.caelata vasa... a caelo vocata, quod est genus ferramenti, quem vulgo cilionem vocant,
Isid. Orig. 20, 4, 7; Quint. 2, 21, 24; Varr. ap. Non. p. 99, 18; Stat. S. 4, 6, 26; Mart. 6, 13, 1.— Plur., Aus. Epigr. 57, 6.caelum ( coelum; cf. Aelius ap. Varr. L. L. 5, § 18 Müll.; Plin. 2, 4, 3, § 9; Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129), i, n. (old form cae-lus, i, m., Enn. ap. Non. p. 197, 9; and ap. Charis. p. 55 P.; Petr. 39, 5 sq.; 45, 3; Arn. 1, 59; cf. the foll. I. 2.; plur. caeli, only poet., Lucr. 2, 1097, caelos, cf. Serv. ad Verg. A. 1, 331; and in eccl. writers freq. for the Heb., v. infra, cf. Caes. ap Gell. 19, 8, 3 sq., and Charis. p. 21 P., who consider the plur. in gen. as not in use, v. Rudd. I. p. 109. From Cic. Fam. 9, 26, 3: unum caelum esset an innumerabilia, nothing can be positively inferred.—Form cael: divum domus altisonum cael, Enn. ap. Aus. Technop. 13, 17, or Ann. v. 561 Vahl.) [for cavilum, root in cavus; cf. Sanscr. çva-, to swell, be hollow; Gr. kuô, koilos], the sky, heaven, the heavens, the vault of heaven (in Lucr alone more than 150 times): hoc inde circum supraque, quod complexu continet terram, id quod nostri caelum memorant, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll.:2.ante mare et terras et quod tegit omnia caelum,
Ov. M. 1, 5; cf.:quis pariter (potis est) caelos omnīs convortere,
Lucr. 2, 1097:boat caelum fremitu virum,
Plaut. Am. 1, 1, 78; cf. Tib. 2, 5, 73; Cic. Rep. 6, 18, 1; cf. Cat. 62, 26:quicquid deorum in caelo regit,
Hor. Epod. 5, 1 et saep.:lapides pluere, fulmina jaci de caelo,
Liv. 28, 27, 16.—Hence the phrase de caelo tangi, to be struck with lightning, Cato, R. R. 14, 3; Liv. 26, 23, 5 Drak.; 29, 14, 3; Verg. E. 1, 17; Suet. Aug. 94; id. Galb. 1; Tac. A. 13, 24; 14, 12;so also, e caelo ictus,
Cic. Div. 1, 10, 16.—Personified: Caelus (Caelum, Hyg. Fab. praef.), son of Aether and Dies, Cic. N. D. 3, 17, 44; father of Saturn, Enn. ap. Non. p. 197, 9; Cic. N. D. 2, 23, 63; of Vulcan, id. ib. 3, 21, 55; of Mercury and the first Venus, id. ib. 3, 23, 59, Serv ad Verg. A. 1, 297 al.—3.In the lang. of augury:4.de caelo servare,
to observe the signs of heaven, Cic. Att. 4, 3, 3; so,de caelo fieri, of celestial signs,
to appear, occur, id. Div. 1, 42, 93.—Prov.:5.quid si nunc caelum ruat? of a vain fear,
Ter. Heaut. 4, 3, 41 Don.; cf. Varr ap. Non. p. 499, 24: delabi caelo, to drop down from the sky, of sudden or unexpected good fortune, Cic. Imp. Pomp. 14, 41; cf.. caelo missus, Tib 1, 3, 90; Liv. 10, 8, 10; Plin. 26, 3, 7, § 13:decidere de caelo,
Plaut. Pers. 2, 3, 6 al.: caelum ac terras miscere, to confound every thing, overturn all, raise chaos, Liv 4, 3, 6; cf. Verg. A. 1, 133; 5, 790; Juv. 2, 25: findere caelum aratro, of an impossibility, Ov Tr 1, 8, 3: toto caelo errare, to err very much, be much or entirely mistaken, Macr. S. 3, 12, 10.—Gen. caeli in a pun with Caeli, gen. of Caelius, Serv. et Philarg. ad Verg. E. 3, 105.—6.In eccl. Lat. the plur caeli, ōrum, m., is very freq., the heavens, Tert. de Fuga, 12; id. adv. Marc. 4, 22; 5, 15; Lact. Epit. 1, 3; Cypr. Ep. 3, 3; 4, 5; Vulg. Psa. 32, 6; 21, 32; id. Isa. 1, 2.—II.Meton.A.Heaven, in a more restricted sense; the region of heaven, a climate, zone, region:B.cuicumque particulae caeli officeretur, quamvis esset procul, mutari lumina putabat,
to whatever part of the horizon, however distant, the view was obstructed, Cic. de Or. 1, 39, 179; cf. Quint. 1, 10, 45:hoc caelum, sub quo natus educatusque essem,
Liv. 5, 54, 3; so Plin. 8, 54, 80, § 216; 17, 2, 2, §§ 16 and 19 sq.; Flor. 4, 12, 62:caelum non animum mutant, qui trans mare currunt,
Hor. Ep. 1, 11, 27.—The air, sky, atmosphere, temperature, climate, weather (very freq.):C.in hoc caelo, qui dicitur aër,
Lucr. 4, 132; Plin. 2, 38, 38, § 102:caelum hoc, in quo nubes, imbres ventique coguntur,
Cic. Tusc. 1, 19, 43:pingue et concretum caelum,
id. Div. 1, 57, 130: commoda, quae percipiuntur caeli temperatione, id. N. D. 2, 5, 13; cf.:caell intemperies,
Liv. 8, 18, 1; Quint. 7, 2, 3;Col. prooem. 1' intemperantia,
id. ib. 3:spiritus,
Cic. Cat. 1, 6, 15:gravitas,
id. Att. 11, 22, 2; Tac. A. 2, 85:varium caeli morem praediscere,
Verg. G. 1, 51:varietas et mutatio,
Col. 11, 2, 1:qualitas,
Quint. 5, 9, 15:caeli solique clementia,
Flor. 3, 3, 13:subita mutatio,
id. 4, 10, 9 al. —With adj.:bonum,
Cato, R. R. 1, 2:tenue,
Cic. Fat. 4, 7:salubre,
id. Div. 1, 57, 130:serenum,
Verg. G. 1, 260:palustre,
Liv. 22, 2, 11:austerum,
Plin. 18, 12, 31, § 123:foedum imbribus ac nebulis,
Tac. Agr. 12:atrox,
Flor. 3, 2, 2 et saep.:hibernum,
Plin. 2, 47, 47, § 122:austrinum,
id. 16, 26, 46, § 109:Italum,
Hor. C. 2, 7, 4:Sabinum,
id. Ep. 1, 7, 77; cf.:quae sit hiems Veliae, quod caelum Salerni,
id. ib. 1, 15, 1. —Daytime, day (very rare): albente caelo, at break of day, Sisenn. ap. Quint. 8, 3, 35; Caes. B. C. 1, 68; Auct. B. Afr. 11; 80; cf.:D.eodem die albescente caelo,
Dig. 28, 2, 25, § 1:vesperascente caelo,
in the evening twilight, Nep. Pelop. 2, 5.—Height:E.mons in caelum attollitur,
toward heaven, heavenwards, Plin. 5, 1, 1, § 6; cf.Verg.: aequata machina caelo,
Verg. A. 4, 89.—So of the earth or upper world in opposition to the lower world:falsa ad caelum mittunt insomnia Manes,
Verg. A. 6, 896.—Heaven, the abode of the happy dead, etc. (eccl. Lat.), Vulg. Apoc. 4, 2; 11, 15 et saep.; cf.:F.cum (animus) exierit et in liberum caelum quasi domum suam venerit,
Cic. Tusc. 1, 22, 51:ut non ad mortem trudi, verum in caelum videretur escendere,
id. ib. 1, 29, 71.—Trop, the summit of prosperity, happiness, honor, etc.:G.Caesar in caelum fertur,
Cic. Phil. 4, 3, 6; cf. id. Att. 14, 18, 1; 6, 2, 9:Pisonem ferebat in caelum,
praised, id. ib. 16, 7, 5:te summis laudibus ad caelum extulerunt,
id. Fam. 9, 14, 1; 12, 25, 7; Hor. Ep 1, 10, 9; Tac. Or. 19.—Of things:omnia, quae etiam tu in caelum ferebas,
extolled, Cic. Att. 7, 1, 5:caelo tenus extollere aliquid,
Just. 12, 6, 2:in caelo ponere aliquem,
id.,4,14; and: exaequare aliquem caelo, Lucr 1, 79; Flor. 2, 19, 3:Catonem caelo aequavit,
Tac. A. 4, 34:caelo Musa beat,
Hor. C. 4, 8, 29; cf.:recludere caelum,
id. ib. 3, 2, 22;the opp.: collegam de caelo detraxisti,
deprived of his exalted honor, Cic. Phil. 2, 42, 107: in caelo sum, I am in heaven, i. e. am very happy, id. Att. 2, 9, 1:digito caelum attingere,
to be extremely fortunate, id. ib. 2, 1, 7:caelum accepisse fatebor,
Ov. M. 14, 844:tunc tangam vertice caelum,
Aus. Idyll. 8 fin.; cf.:caelum merere,
Sen. Suas. 1 init. —In gen., a vault, arch, covering:caelum camerarum,
the interior surface of a vault, Vitr. 7, 3, 3; Flor. 3, 5, 30 dub.:capitis,
Plin. 11, 37, 49, § 134. -
9 caeli
1.caelum ( cēlum, Serv. ad Verg. A. 1, 640), i, n. [caedo], the chisel or burin of the sculptor or engraver, a graver:2.caelata vasa... a caelo vocata, quod est genus ferramenti, quem vulgo cilionem vocant,
Isid. Orig. 20, 4, 7; Quint. 2, 21, 24; Varr. ap. Non. p. 99, 18; Stat. S. 4, 6, 26; Mart. 6, 13, 1.— Plur., Aus. Epigr. 57, 6.caelum ( coelum; cf. Aelius ap. Varr. L. L. 5, § 18 Müll.; Plin. 2, 4, 3, § 9; Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129), i, n. (old form cae-lus, i, m., Enn. ap. Non. p. 197, 9; and ap. Charis. p. 55 P.; Petr. 39, 5 sq.; 45, 3; Arn. 1, 59; cf. the foll. I. 2.; plur. caeli, only poet., Lucr. 2, 1097, caelos, cf. Serv. ad Verg. A. 1, 331; and in eccl. writers freq. for the Heb., v. infra, cf. Caes. ap Gell. 19, 8, 3 sq., and Charis. p. 21 P., who consider the plur. in gen. as not in use, v. Rudd. I. p. 109. From Cic. Fam. 9, 26, 3: unum caelum esset an innumerabilia, nothing can be positively inferred.—Form cael: divum domus altisonum cael, Enn. ap. Aus. Technop. 13, 17, or Ann. v. 561 Vahl.) [for cavilum, root in cavus; cf. Sanscr. çva-, to swell, be hollow; Gr. kuô, koilos], the sky, heaven, the heavens, the vault of heaven (in Lucr alone more than 150 times): hoc inde circum supraque, quod complexu continet terram, id quod nostri caelum memorant, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll.:2.ante mare et terras et quod tegit omnia caelum,
Ov. M. 1, 5; cf.:quis pariter (potis est) caelos omnīs convortere,
Lucr. 2, 1097:boat caelum fremitu virum,
Plaut. Am. 1, 1, 78; cf. Tib. 2, 5, 73; Cic. Rep. 6, 18, 1; cf. Cat. 62, 26:quicquid deorum in caelo regit,
Hor. Epod. 5, 1 et saep.:lapides pluere, fulmina jaci de caelo,
Liv. 28, 27, 16.—Hence the phrase de caelo tangi, to be struck with lightning, Cato, R. R. 14, 3; Liv. 26, 23, 5 Drak.; 29, 14, 3; Verg. E. 1, 17; Suet. Aug. 94; id. Galb. 1; Tac. A. 13, 24; 14, 12;so also, e caelo ictus,
Cic. Div. 1, 10, 16.—Personified: Caelus (Caelum, Hyg. Fab. praef.), son of Aether and Dies, Cic. N. D. 3, 17, 44; father of Saturn, Enn. ap. Non. p. 197, 9; Cic. N. D. 2, 23, 63; of Vulcan, id. ib. 3, 21, 55; of Mercury and the first Venus, id. ib. 3, 23, 59, Serv ad Verg. A. 1, 297 al.—3.In the lang. of augury:4.de caelo servare,
to observe the signs of heaven, Cic. Att. 4, 3, 3; so,de caelo fieri, of celestial signs,
to appear, occur, id. Div. 1, 42, 93.—Prov.:5.quid si nunc caelum ruat? of a vain fear,
Ter. Heaut. 4, 3, 41 Don.; cf. Varr ap. Non. p. 499, 24: delabi caelo, to drop down from the sky, of sudden or unexpected good fortune, Cic. Imp. Pomp. 14, 41; cf.. caelo missus, Tib 1, 3, 90; Liv. 10, 8, 10; Plin. 26, 3, 7, § 13:decidere de caelo,
Plaut. Pers. 2, 3, 6 al.: caelum ac terras miscere, to confound every thing, overturn all, raise chaos, Liv 4, 3, 6; cf. Verg. A. 1, 133; 5, 790; Juv. 2, 25: findere caelum aratro, of an impossibility, Ov Tr 1, 8, 3: toto caelo errare, to err very much, be much or entirely mistaken, Macr. S. 3, 12, 10.—Gen. caeli in a pun with Caeli, gen. of Caelius, Serv. et Philarg. ad Verg. E. 3, 105.—6.In eccl. Lat. the plur caeli, ōrum, m., is very freq., the heavens, Tert. de Fuga, 12; id. adv. Marc. 4, 22; 5, 15; Lact. Epit. 1, 3; Cypr. Ep. 3, 3; 4, 5; Vulg. Psa. 32, 6; 21, 32; id. Isa. 1, 2.—II.Meton.A.Heaven, in a more restricted sense; the region of heaven, a climate, zone, region:B.cuicumque particulae caeli officeretur, quamvis esset procul, mutari lumina putabat,
to whatever part of the horizon, however distant, the view was obstructed, Cic. de Or. 1, 39, 179; cf. Quint. 1, 10, 45:hoc caelum, sub quo natus educatusque essem,
Liv. 5, 54, 3; so Plin. 8, 54, 80, § 216; 17, 2, 2, §§ 16 and 19 sq.; Flor. 4, 12, 62:caelum non animum mutant, qui trans mare currunt,
Hor. Ep. 1, 11, 27.—The air, sky, atmosphere, temperature, climate, weather (very freq.):C.in hoc caelo, qui dicitur aër,
Lucr. 4, 132; Plin. 2, 38, 38, § 102:caelum hoc, in quo nubes, imbres ventique coguntur,
Cic. Tusc. 1, 19, 43:pingue et concretum caelum,
id. Div. 1, 57, 130: commoda, quae percipiuntur caeli temperatione, id. N. D. 2, 5, 13; cf.:caell intemperies,
Liv. 8, 18, 1; Quint. 7, 2, 3;Col. prooem. 1' intemperantia,
id. ib. 3:spiritus,
Cic. Cat. 1, 6, 15:gravitas,
id. Att. 11, 22, 2; Tac. A. 2, 85:varium caeli morem praediscere,
Verg. G. 1, 51:varietas et mutatio,
Col. 11, 2, 1:qualitas,
Quint. 5, 9, 15:caeli solique clementia,
Flor. 3, 3, 13:subita mutatio,
id. 4, 10, 9 al. —With adj.:bonum,
Cato, R. R. 1, 2:tenue,
Cic. Fat. 4, 7:salubre,
id. Div. 1, 57, 130:serenum,
Verg. G. 1, 260:palustre,
Liv. 22, 2, 11:austerum,
Plin. 18, 12, 31, § 123:foedum imbribus ac nebulis,
Tac. Agr. 12:atrox,
Flor. 3, 2, 2 et saep.:hibernum,
Plin. 2, 47, 47, § 122:austrinum,
id. 16, 26, 46, § 109:Italum,
Hor. C. 2, 7, 4:Sabinum,
id. Ep. 1, 7, 77; cf.:quae sit hiems Veliae, quod caelum Salerni,
id. ib. 1, 15, 1. —Daytime, day (very rare): albente caelo, at break of day, Sisenn. ap. Quint. 8, 3, 35; Caes. B. C. 1, 68; Auct. B. Afr. 11; 80; cf.:D.eodem die albescente caelo,
Dig. 28, 2, 25, § 1:vesperascente caelo,
in the evening twilight, Nep. Pelop. 2, 5.—Height:E.mons in caelum attollitur,
toward heaven, heavenwards, Plin. 5, 1, 1, § 6; cf.Verg.: aequata machina caelo,
Verg. A. 4, 89.—So of the earth or upper world in opposition to the lower world:falsa ad caelum mittunt insomnia Manes,
Verg. A. 6, 896.—Heaven, the abode of the happy dead, etc. (eccl. Lat.), Vulg. Apoc. 4, 2; 11, 15 et saep.; cf.:F.cum (animus) exierit et in liberum caelum quasi domum suam venerit,
Cic. Tusc. 1, 22, 51:ut non ad mortem trudi, verum in caelum videretur escendere,
id. ib. 1, 29, 71.—Trop, the summit of prosperity, happiness, honor, etc.:G.Caesar in caelum fertur,
Cic. Phil. 4, 3, 6; cf. id. Att. 14, 18, 1; 6, 2, 9:Pisonem ferebat in caelum,
praised, id. ib. 16, 7, 5:te summis laudibus ad caelum extulerunt,
id. Fam. 9, 14, 1; 12, 25, 7; Hor. Ep 1, 10, 9; Tac. Or. 19.—Of things:omnia, quae etiam tu in caelum ferebas,
extolled, Cic. Att. 7, 1, 5:caelo tenus extollere aliquid,
Just. 12, 6, 2:in caelo ponere aliquem,
id.,4,14; and: exaequare aliquem caelo, Lucr 1, 79; Flor. 2, 19, 3:Catonem caelo aequavit,
Tac. A. 4, 34:caelo Musa beat,
Hor. C. 4, 8, 29; cf.:recludere caelum,
id. ib. 3, 2, 22;the opp.: collegam de caelo detraxisti,
deprived of his exalted honor, Cic. Phil. 2, 42, 107: in caelo sum, I am in heaven, i. e. am very happy, id. Att. 2, 9, 1:digito caelum attingere,
to be extremely fortunate, id. ib. 2, 1, 7:caelum accepisse fatebor,
Ov. M. 14, 844:tunc tangam vertice caelum,
Aus. Idyll. 8 fin.; cf.:caelum merere,
Sen. Suas. 1 init. —In gen., a vault, arch, covering:caelum camerarum,
the interior surface of a vault, Vitr. 7, 3, 3; Flor. 3, 5, 30 dub.:capitis,
Plin. 11, 37, 49, § 134. -
10 caelum
1.caelum ( cēlum, Serv. ad Verg. A. 1, 640), i, n. [caedo], the chisel or burin of the sculptor or engraver, a graver:2.caelata vasa... a caelo vocata, quod est genus ferramenti, quem vulgo cilionem vocant,
Isid. Orig. 20, 4, 7; Quint. 2, 21, 24; Varr. ap. Non. p. 99, 18; Stat. S. 4, 6, 26; Mart. 6, 13, 1.— Plur., Aus. Epigr. 57, 6.caelum ( coelum; cf. Aelius ap. Varr. L. L. 5, § 18 Müll.; Plin. 2, 4, 3, § 9; Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129), i, n. (old form cae-lus, i, m., Enn. ap. Non. p. 197, 9; and ap. Charis. p. 55 P.; Petr. 39, 5 sq.; 45, 3; Arn. 1, 59; cf. the foll. I. 2.; plur. caeli, only poet., Lucr. 2, 1097, caelos, cf. Serv. ad Verg. A. 1, 331; and in eccl. writers freq. for the Heb., v. infra, cf. Caes. ap Gell. 19, 8, 3 sq., and Charis. p. 21 P., who consider the plur. in gen. as not in use, v. Rudd. I. p. 109. From Cic. Fam. 9, 26, 3: unum caelum esset an innumerabilia, nothing can be positively inferred.—Form cael: divum domus altisonum cael, Enn. ap. Aus. Technop. 13, 17, or Ann. v. 561 Vahl.) [for cavilum, root in cavus; cf. Sanscr. çva-, to swell, be hollow; Gr. kuô, koilos], the sky, heaven, the heavens, the vault of heaven (in Lucr alone more than 150 times): hoc inde circum supraque, quod complexu continet terram, id quod nostri caelum memorant, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll.:2.ante mare et terras et quod tegit omnia caelum,
Ov. M. 1, 5; cf.:quis pariter (potis est) caelos omnīs convortere,
Lucr. 2, 1097:boat caelum fremitu virum,
Plaut. Am. 1, 1, 78; cf. Tib. 2, 5, 73; Cic. Rep. 6, 18, 1; cf. Cat. 62, 26:quicquid deorum in caelo regit,
Hor. Epod. 5, 1 et saep.:lapides pluere, fulmina jaci de caelo,
Liv. 28, 27, 16.—Hence the phrase de caelo tangi, to be struck with lightning, Cato, R. R. 14, 3; Liv. 26, 23, 5 Drak.; 29, 14, 3; Verg. E. 1, 17; Suet. Aug. 94; id. Galb. 1; Tac. A. 13, 24; 14, 12;so also, e caelo ictus,
Cic. Div. 1, 10, 16.—Personified: Caelus (Caelum, Hyg. Fab. praef.), son of Aether and Dies, Cic. N. D. 3, 17, 44; father of Saturn, Enn. ap. Non. p. 197, 9; Cic. N. D. 2, 23, 63; of Vulcan, id. ib. 3, 21, 55; of Mercury and the first Venus, id. ib. 3, 23, 59, Serv ad Verg. A. 1, 297 al.—3.In the lang. of augury:4.de caelo servare,
to observe the signs of heaven, Cic. Att. 4, 3, 3; so,de caelo fieri, of celestial signs,
to appear, occur, id. Div. 1, 42, 93.—Prov.:5.quid si nunc caelum ruat? of a vain fear,
Ter. Heaut. 4, 3, 41 Don.; cf. Varr ap. Non. p. 499, 24: delabi caelo, to drop down from the sky, of sudden or unexpected good fortune, Cic. Imp. Pomp. 14, 41; cf.. caelo missus, Tib 1, 3, 90; Liv. 10, 8, 10; Plin. 26, 3, 7, § 13:decidere de caelo,
Plaut. Pers. 2, 3, 6 al.: caelum ac terras miscere, to confound every thing, overturn all, raise chaos, Liv 4, 3, 6; cf. Verg. A. 1, 133; 5, 790; Juv. 2, 25: findere caelum aratro, of an impossibility, Ov Tr 1, 8, 3: toto caelo errare, to err very much, be much or entirely mistaken, Macr. S. 3, 12, 10.—Gen. caeli in a pun with Caeli, gen. of Caelius, Serv. et Philarg. ad Verg. E. 3, 105.—6.In eccl. Lat. the plur caeli, ōrum, m., is very freq., the heavens, Tert. de Fuga, 12; id. adv. Marc. 4, 22; 5, 15; Lact. Epit. 1, 3; Cypr. Ep. 3, 3; 4, 5; Vulg. Psa. 32, 6; 21, 32; id. Isa. 1, 2.—II.Meton.A.Heaven, in a more restricted sense; the region of heaven, a climate, zone, region:B.cuicumque particulae caeli officeretur, quamvis esset procul, mutari lumina putabat,
to whatever part of the horizon, however distant, the view was obstructed, Cic. de Or. 1, 39, 179; cf. Quint. 1, 10, 45:hoc caelum, sub quo natus educatusque essem,
Liv. 5, 54, 3; so Plin. 8, 54, 80, § 216; 17, 2, 2, §§ 16 and 19 sq.; Flor. 4, 12, 62:caelum non animum mutant, qui trans mare currunt,
Hor. Ep. 1, 11, 27.—The air, sky, atmosphere, temperature, climate, weather (very freq.):C.in hoc caelo, qui dicitur aër,
Lucr. 4, 132; Plin. 2, 38, 38, § 102:caelum hoc, in quo nubes, imbres ventique coguntur,
Cic. Tusc. 1, 19, 43:pingue et concretum caelum,
id. Div. 1, 57, 130: commoda, quae percipiuntur caeli temperatione, id. N. D. 2, 5, 13; cf.:caell intemperies,
Liv. 8, 18, 1; Quint. 7, 2, 3;Col. prooem. 1' intemperantia,
id. ib. 3:spiritus,
Cic. Cat. 1, 6, 15:gravitas,
id. Att. 11, 22, 2; Tac. A. 2, 85:varium caeli morem praediscere,
Verg. G. 1, 51:varietas et mutatio,
Col. 11, 2, 1:qualitas,
Quint. 5, 9, 15:caeli solique clementia,
Flor. 3, 3, 13:subita mutatio,
id. 4, 10, 9 al. —With adj.:bonum,
Cato, R. R. 1, 2:tenue,
Cic. Fat. 4, 7:salubre,
id. Div. 1, 57, 130:serenum,
Verg. G. 1, 260:palustre,
Liv. 22, 2, 11:austerum,
Plin. 18, 12, 31, § 123:foedum imbribus ac nebulis,
Tac. Agr. 12:atrox,
Flor. 3, 2, 2 et saep.:hibernum,
Plin. 2, 47, 47, § 122:austrinum,
id. 16, 26, 46, § 109:Italum,
Hor. C. 2, 7, 4:Sabinum,
id. Ep. 1, 7, 77; cf.:quae sit hiems Veliae, quod caelum Salerni,
id. ib. 1, 15, 1. —Daytime, day (very rare): albente caelo, at break of day, Sisenn. ap. Quint. 8, 3, 35; Caes. B. C. 1, 68; Auct. B. Afr. 11; 80; cf.:D.eodem die albescente caelo,
Dig. 28, 2, 25, § 1:vesperascente caelo,
in the evening twilight, Nep. Pelop. 2, 5.—Height:E.mons in caelum attollitur,
toward heaven, heavenwards, Plin. 5, 1, 1, § 6; cf.Verg.: aequata machina caelo,
Verg. A. 4, 89.—So of the earth or upper world in opposition to the lower world:falsa ad caelum mittunt insomnia Manes,
Verg. A. 6, 896.—Heaven, the abode of the happy dead, etc. (eccl. Lat.), Vulg. Apoc. 4, 2; 11, 15 et saep.; cf.:F.cum (animus) exierit et in liberum caelum quasi domum suam venerit,
Cic. Tusc. 1, 22, 51:ut non ad mortem trudi, verum in caelum videretur escendere,
id. ib. 1, 29, 71.—Trop, the summit of prosperity, happiness, honor, etc.:G.Caesar in caelum fertur,
Cic. Phil. 4, 3, 6; cf. id. Att. 14, 18, 1; 6, 2, 9:Pisonem ferebat in caelum,
praised, id. ib. 16, 7, 5:te summis laudibus ad caelum extulerunt,
id. Fam. 9, 14, 1; 12, 25, 7; Hor. Ep 1, 10, 9; Tac. Or. 19.—Of things:omnia, quae etiam tu in caelum ferebas,
extolled, Cic. Att. 7, 1, 5:caelo tenus extollere aliquid,
Just. 12, 6, 2:in caelo ponere aliquem,
id.,4,14; and: exaequare aliquem caelo, Lucr 1, 79; Flor. 2, 19, 3:Catonem caelo aequavit,
Tac. A. 4, 34:caelo Musa beat,
Hor. C. 4, 8, 29; cf.:recludere caelum,
id. ib. 3, 2, 22;the opp.: collegam de caelo detraxisti,
deprived of his exalted honor, Cic. Phil. 2, 42, 107: in caelo sum, I am in heaven, i. e. am very happy, id. Att. 2, 9, 1:digito caelum attingere,
to be extremely fortunate, id. ib. 2, 1, 7:caelum accepisse fatebor,
Ov. M. 14, 844:tunc tangam vertice caelum,
Aus. Idyll. 8 fin.; cf.:caelum merere,
Sen. Suas. 1 init. —In gen., a vault, arch, covering:caelum camerarum,
the interior surface of a vault, Vitr. 7, 3, 3; Flor. 3, 5, 30 dub.:capitis,
Plin. 11, 37, 49, § 134. -
11 celum
1.caelum ( cēlum, Serv. ad Verg. A. 1, 640), i, n. [caedo], the chisel or burin of the sculptor or engraver, a graver:2.caelata vasa... a caelo vocata, quod est genus ferramenti, quem vulgo cilionem vocant,
Isid. Orig. 20, 4, 7; Quint. 2, 21, 24; Varr. ap. Non. p. 99, 18; Stat. S. 4, 6, 26; Mart. 6, 13, 1.— Plur., Aus. Epigr. 57, 6.caelum ( coelum; cf. Aelius ap. Varr. L. L. 5, § 18 Müll.; Plin. 2, 4, 3, § 9; Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129), i, n. (old form cae-lus, i, m., Enn. ap. Non. p. 197, 9; and ap. Charis. p. 55 P.; Petr. 39, 5 sq.; 45, 3; Arn. 1, 59; cf. the foll. I. 2.; plur. caeli, only poet., Lucr. 2, 1097, caelos, cf. Serv. ad Verg. A. 1, 331; and in eccl. writers freq. for the Heb., v. infra, cf. Caes. ap Gell. 19, 8, 3 sq., and Charis. p. 21 P., who consider the plur. in gen. as not in use, v. Rudd. I. p. 109. From Cic. Fam. 9, 26, 3: unum caelum esset an innumerabilia, nothing can be positively inferred.—Form cael: divum domus altisonum cael, Enn. ap. Aus. Technop. 13, 17, or Ann. v. 561 Vahl.) [for cavilum, root in cavus; cf. Sanscr. çva-, to swell, be hollow; Gr. kuô, koilos], the sky, heaven, the heavens, the vault of heaven (in Lucr alone more than 150 times): hoc inde circum supraque, quod complexu continet terram, id quod nostri caelum memorant, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll.:2.ante mare et terras et quod tegit omnia caelum,
Ov. M. 1, 5; cf.:quis pariter (potis est) caelos omnīs convortere,
Lucr. 2, 1097:boat caelum fremitu virum,
Plaut. Am. 1, 1, 78; cf. Tib. 2, 5, 73; Cic. Rep. 6, 18, 1; cf. Cat. 62, 26:quicquid deorum in caelo regit,
Hor. Epod. 5, 1 et saep.:lapides pluere, fulmina jaci de caelo,
Liv. 28, 27, 16.—Hence the phrase de caelo tangi, to be struck with lightning, Cato, R. R. 14, 3; Liv. 26, 23, 5 Drak.; 29, 14, 3; Verg. E. 1, 17; Suet. Aug. 94; id. Galb. 1; Tac. A. 13, 24; 14, 12;so also, e caelo ictus,
Cic. Div. 1, 10, 16.—Personified: Caelus (Caelum, Hyg. Fab. praef.), son of Aether and Dies, Cic. N. D. 3, 17, 44; father of Saturn, Enn. ap. Non. p. 197, 9; Cic. N. D. 2, 23, 63; of Vulcan, id. ib. 3, 21, 55; of Mercury and the first Venus, id. ib. 3, 23, 59, Serv ad Verg. A. 1, 297 al.—3.In the lang. of augury:4.de caelo servare,
to observe the signs of heaven, Cic. Att. 4, 3, 3; so,de caelo fieri, of celestial signs,
to appear, occur, id. Div. 1, 42, 93.—Prov.:5.quid si nunc caelum ruat? of a vain fear,
Ter. Heaut. 4, 3, 41 Don.; cf. Varr ap. Non. p. 499, 24: delabi caelo, to drop down from the sky, of sudden or unexpected good fortune, Cic. Imp. Pomp. 14, 41; cf.. caelo missus, Tib 1, 3, 90; Liv. 10, 8, 10; Plin. 26, 3, 7, § 13:decidere de caelo,
Plaut. Pers. 2, 3, 6 al.: caelum ac terras miscere, to confound every thing, overturn all, raise chaos, Liv 4, 3, 6; cf. Verg. A. 1, 133; 5, 790; Juv. 2, 25: findere caelum aratro, of an impossibility, Ov Tr 1, 8, 3: toto caelo errare, to err very much, be much or entirely mistaken, Macr. S. 3, 12, 10.—Gen. caeli in a pun with Caeli, gen. of Caelius, Serv. et Philarg. ad Verg. E. 3, 105.—6.In eccl. Lat. the plur caeli, ōrum, m., is very freq., the heavens, Tert. de Fuga, 12; id. adv. Marc. 4, 22; 5, 15; Lact. Epit. 1, 3; Cypr. Ep. 3, 3; 4, 5; Vulg. Psa. 32, 6; 21, 32; id. Isa. 1, 2.—II.Meton.A.Heaven, in a more restricted sense; the region of heaven, a climate, zone, region:B.cuicumque particulae caeli officeretur, quamvis esset procul, mutari lumina putabat,
to whatever part of the horizon, however distant, the view was obstructed, Cic. de Or. 1, 39, 179; cf. Quint. 1, 10, 45:hoc caelum, sub quo natus educatusque essem,
Liv. 5, 54, 3; so Plin. 8, 54, 80, § 216; 17, 2, 2, §§ 16 and 19 sq.; Flor. 4, 12, 62:caelum non animum mutant, qui trans mare currunt,
Hor. Ep. 1, 11, 27.—The air, sky, atmosphere, temperature, climate, weather (very freq.):C.in hoc caelo, qui dicitur aër,
Lucr. 4, 132; Plin. 2, 38, 38, § 102:caelum hoc, in quo nubes, imbres ventique coguntur,
Cic. Tusc. 1, 19, 43:pingue et concretum caelum,
id. Div. 1, 57, 130: commoda, quae percipiuntur caeli temperatione, id. N. D. 2, 5, 13; cf.:caell intemperies,
Liv. 8, 18, 1; Quint. 7, 2, 3;Col. prooem. 1' intemperantia,
id. ib. 3:spiritus,
Cic. Cat. 1, 6, 15:gravitas,
id. Att. 11, 22, 2; Tac. A. 2, 85:varium caeli morem praediscere,
Verg. G. 1, 51:varietas et mutatio,
Col. 11, 2, 1:qualitas,
Quint. 5, 9, 15:caeli solique clementia,
Flor. 3, 3, 13:subita mutatio,
id. 4, 10, 9 al. —With adj.:bonum,
Cato, R. R. 1, 2:tenue,
Cic. Fat. 4, 7:salubre,
id. Div. 1, 57, 130:serenum,
Verg. G. 1, 260:palustre,
Liv. 22, 2, 11:austerum,
Plin. 18, 12, 31, § 123:foedum imbribus ac nebulis,
Tac. Agr. 12:atrox,
Flor. 3, 2, 2 et saep.:hibernum,
Plin. 2, 47, 47, § 122:austrinum,
id. 16, 26, 46, § 109:Italum,
Hor. C. 2, 7, 4:Sabinum,
id. Ep. 1, 7, 77; cf.:quae sit hiems Veliae, quod caelum Salerni,
id. ib. 1, 15, 1. —Daytime, day (very rare): albente caelo, at break of day, Sisenn. ap. Quint. 8, 3, 35; Caes. B. C. 1, 68; Auct. B. Afr. 11; 80; cf.:D.eodem die albescente caelo,
Dig. 28, 2, 25, § 1:vesperascente caelo,
in the evening twilight, Nep. Pelop. 2, 5.—Height:E.mons in caelum attollitur,
toward heaven, heavenwards, Plin. 5, 1, 1, § 6; cf.Verg.: aequata machina caelo,
Verg. A. 4, 89.—So of the earth or upper world in opposition to the lower world:falsa ad caelum mittunt insomnia Manes,
Verg. A. 6, 896.—Heaven, the abode of the happy dead, etc. (eccl. Lat.), Vulg. Apoc. 4, 2; 11, 15 et saep.; cf.:F.cum (animus) exierit et in liberum caelum quasi domum suam venerit,
Cic. Tusc. 1, 22, 51:ut non ad mortem trudi, verum in caelum videretur escendere,
id. ib. 1, 29, 71.—Trop, the summit of prosperity, happiness, honor, etc.:G.Caesar in caelum fertur,
Cic. Phil. 4, 3, 6; cf. id. Att. 14, 18, 1; 6, 2, 9:Pisonem ferebat in caelum,
praised, id. ib. 16, 7, 5:te summis laudibus ad caelum extulerunt,
id. Fam. 9, 14, 1; 12, 25, 7; Hor. Ep 1, 10, 9; Tac. Or. 19.—Of things:omnia, quae etiam tu in caelum ferebas,
extolled, Cic. Att. 7, 1, 5:caelo tenus extollere aliquid,
Just. 12, 6, 2:in caelo ponere aliquem,
id.,4,14; and: exaequare aliquem caelo, Lucr 1, 79; Flor. 2, 19, 3:Catonem caelo aequavit,
Tac. A. 4, 34:caelo Musa beat,
Hor. C. 4, 8, 29; cf.:recludere caelum,
id. ib. 3, 2, 22;the opp.: collegam de caelo detraxisti,
deprived of his exalted honor, Cic. Phil. 2, 42, 107: in caelo sum, I am in heaven, i. e. am very happy, id. Att. 2, 9, 1:digito caelum attingere,
to be extremely fortunate, id. ib. 2, 1, 7:caelum accepisse fatebor,
Ov. M. 14, 844:tunc tangam vertice caelum,
Aus. Idyll. 8 fin.; cf.:caelum merere,
Sen. Suas. 1 init. —In gen., a vault, arch, covering:caelum camerarum,
the interior surface of a vault, Vitr. 7, 3, 3; Flor. 3, 5, 30 dub.:capitis,
Plin. 11, 37, 49, § 134. -
12 coelum
1.caelum ( cēlum, Serv. ad Verg. A. 1, 640), i, n. [caedo], the chisel or burin of the sculptor or engraver, a graver:2.caelata vasa... a caelo vocata, quod est genus ferramenti, quem vulgo cilionem vocant,
Isid. Orig. 20, 4, 7; Quint. 2, 21, 24; Varr. ap. Non. p. 99, 18; Stat. S. 4, 6, 26; Mart. 6, 13, 1.— Plur., Aus. Epigr. 57, 6.caelum ( coelum; cf. Aelius ap. Varr. L. L. 5, § 18 Müll.; Plin. 2, 4, 3, § 9; Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129), i, n. (old form cae-lus, i, m., Enn. ap. Non. p. 197, 9; and ap. Charis. p. 55 P.; Petr. 39, 5 sq.; 45, 3; Arn. 1, 59; cf. the foll. I. 2.; plur. caeli, only poet., Lucr. 2, 1097, caelos, cf. Serv. ad Verg. A. 1, 331; and in eccl. writers freq. for the Heb., v. infra, cf. Caes. ap Gell. 19, 8, 3 sq., and Charis. p. 21 P., who consider the plur. in gen. as not in use, v. Rudd. I. p. 109. From Cic. Fam. 9, 26, 3: unum caelum esset an innumerabilia, nothing can be positively inferred.—Form cael: divum domus altisonum cael, Enn. ap. Aus. Technop. 13, 17, or Ann. v. 561 Vahl.) [for cavilum, root in cavus; cf. Sanscr. çva-, to swell, be hollow; Gr. kuô, koilos], the sky, heaven, the heavens, the vault of heaven (in Lucr alone more than 150 times): hoc inde circum supraque, quod complexu continet terram, id quod nostri caelum memorant, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll.:2.ante mare et terras et quod tegit omnia caelum,
Ov. M. 1, 5; cf.:quis pariter (potis est) caelos omnīs convortere,
Lucr. 2, 1097:boat caelum fremitu virum,
Plaut. Am. 1, 1, 78; cf. Tib. 2, 5, 73; Cic. Rep. 6, 18, 1; cf. Cat. 62, 26:quicquid deorum in caelo regit,
Hor. Epod. 5, 1 et saep.:lapides pluere, fulmina jaci de caelo,
Liv. 28, 27, 16.—Hence the phrase de caelo tangi, to be struck with lightning, Cato, R. R. 14, 3; Liv. 26, 23, 5 Drak.; 29, 14, 3; Verg. E. 1, 17; Suet. Aug. 94; id. Galb. 1; Tac. A. 13, 24; 14, 12;so also, e caelo ictus,
Cic. Div. 1, 10, 16.—Personified: Caelus (Caelum, Hyg. Fab. praef.), son of Aether and Dies, Cic. N. D. 3, 17, 44; father of Saturn, Enn. ap. Non. p. 197, 9; Cic. N. D. 2, 23, 63; of Vulcan, id. ib. 3, 21, 55; of Mercury and the first Venus, id. ib. 3, 23, 59, Serv ad Verg. A. 1, 297 al.—3.In the lang. of augury:4.de caelo servare,
to observe the signs of heaven, Cic. Att. 4, 3, 3; so,de caelo fieri, of celestial signs,
to appear, occur, id. Div. 1, 42, 93.—Prov.:5.quid si nunc caelum ruat? of a vain fear,
Ter. Heaut. 4, 3, 41 Don.; cf. Varr ap. Non. p. 499, 24: delabi caelo, to drop down from the sky, of sudden or unexpected good fortune, Cic. Imp. Pomp. 14, 41; cf.. caelo missus, Tib 1, 3, 90; Liv. 10, 8, 10; Plin. 26, 3, 7, § 13:decidere de caelo,
Plaut. Pers. 2, 3, 6 al.: caelum ac terras miscere, to confound every thing, overturn all, raise chaos, Liv 4, 3, 6; cf. Verg. A. 1, 133; 5, 790; Juv. 2, 25: findere caelum aratro, of an impossibility, Ov Tr 1, 8, 3: toto caelo errare, to err very much, be much or entirely mistaken, Macr. S. 3, 12, 10.—Gen. caeli in a pun with Caeli, gen. of Caelius, Serv. et Philarg. ad Verg. E. 3, 105.—6.In eccl. Lat. the plur caeli, ōrum, m., is very freq., the heavens, Tert. de Fuga, 12; id. adv. Marc. 4, 22; 5, 15; Lact. Epit. 1, 3; Cypr. Ep. 3, 3; 4, 5; Vulg. Psa. 32, 6; 21, 32; id. Isa. 1, 2.—II.Meton.A.Heaven, in a more restricted sense; the region of heaven, a climate, zone, region:B.cuicumque particulae caeli officeretur, quamvis esset procul, mutari lumina putabat,
to whatever part of the horizon, however distant, the view was obstructed, Cic. de Or. 1, 39, 179; cf. Quint. 1, 10, 45:hoc caelum, sub quo natus educatusque essem,
Liv. 5, 54, 3; so Plin. 8, 54, 80, § 216; 17, 2, 2, §§ 16 and 19 sq.; Flor. 4, 12, 62:caelum non animum mutant, qui trans mare currunt,
Hor. Ep. 1, 11, 27.—The air, sky, atmosphere, temperature, climate, weather (very freq.):C.in hoc caelo, qui dicitur aër,
Lucr. 4, 132; Plin. 2, 38, 38, § 102:caelum hoc, in quo nubes, imbres ventique coguntur,
Cic. Tusc. 1, 19, 43:pingue et concretum caelum,
id. Div. 1, 57, 130: commoda, quae percipiuntur caeli temperatione, id. N. D. 2, 5, 13; cf.:caell intemperies,
Liv. 8, 18, 1; Quint. 7, 2, 3;Col. prooem. 1' intemperantia,
id. ib. 3:spiritus,
Cic. Cat. 1, 6, 15:gravitas,
id. Att. 11, 22, 2; Tac. A. 2, 85:varium caeli morem praediscere,
Verg. G. 1, 51:varietas et mutatio,
Col. 11, 2, 1:qualitas,
Quint. 5, 9, 15:caeli solique clementia,
Flor. 3, 3, 13:subita mutatio,
id. 4, 10, 9 al. —With adj.:bonum,
Cato, R. R. 1, 2:tenue,
Cic. Fat. 4, 7:salubre,
id. Div. 1, 57, 130:serenum,
Verg. G. 1, 260:palustre,
Liv. 22, 2, 11:austerum,
Plin. 18, 12, 31, § 123:foedum imbribus ac nebulis,
Tac. Agr. 12:atrox,
Flor. 3, 2, 2 et saep.:hibernum,
Plin. 2, 47, 47, § 122:austrinum,
id. 16, 26, 46, § 109:Italum,
Hor. C. 2, 7, 4:Sabinum,
id. Ep. 1, 7, 77; cf.:quae sit hiems Veliae, quod caelum Salerni,
id. ib. 1, 15, 1. —Daytime, day (very rare): albente caelo, at break of day, Sisenn. ap. Quint. 8, 3, 35; Caes. B. C. 1, 68; Auct. B. Afr. 11; 80; cf.:D.eodem die albescente caelo,
Dig. 28, 2, 25, § 1:vesperascente caelo,
in the evening twilight, Nep. Pelop. 2, 5.—Height:E.mons in caelum attollitur,
toward heaven, heavenwards, Plin. 5, 1, 1, § 6; cf.Verg.: aequata machina caelo,
Verg. A. 4, 89.—So of the earth or upper world in opposition to the lower world:falsa ad caelum mittunt insomnia Manes,
Verg. A. 6, 896.—Heaven, the abode of the happy dead, etc. (eccl. Lat.), Vulg. Apoc. 4, 2; 11, 15 et saep.; cf.:F.cum (animus) exierit et in liberum caelum quasi domum suam venerit,
Cic. Tusc. 1, 22, 51:ut non ad mortem trudi, verum in caelum videretur escendere,
id. ib. 1, 29, 71.—Trop, the summit of prosperity, happiness, honor, etc.:G.Caesar in caelum fertur,
Cic. Phil. 4, 3, 6; cf. id. Att. 14, 18, 1; 6, 2, 9:Pisonem ferebat in caelum,
praised, id. ib. 16, 7, 5:te summis laudibus ad caelum extulerunt,
id. Fam. 9, 14, 1; 12, 25, 7; Hor. Ep 1, 10, 9; Tac. Or. 19.—Of things:omnia, quae etiam tu in caelum ferebas,
extolled, Cic. Att. 7, 1, 5:caelo tenus extollere aliquid,
Just. 12, 6, 2:in caelo ponere aliquem,
id.,4,14; and: exaequare aliquem caelo, Lucr 1, 79; Flor. 2, 19, 3:Catonem caelo aequavit,
Tac. A. 4, 34:caelo Musa beat,
Hor. C. 4, 8, 29; cf.:recludere caelum,
id. ib. 3, 2, 22;the opp.: collegam de caelo detraxisti,
deprived of his exalted honor, Cic. Phil. 2, 42, 107: in caelo sum, I am in heaven, i. e. am very happy, id. Att. 2, 9, 1:digito caelum attingere,
to be extremely fortunate, id. ib. 2, 1, 7:caelum accepisse fatebor,
Ov. M. 14, 844:tunc tangam vertice caelum,
Aus. Idyll. 8 fin.; cf.:caelum merere,
Sen. Suas. 1 init. —In gen., a vault, arch, covering:caelum camerarum,
the interior surface of a vault, Vitr. 7, 3, 3; Flor. 3, 5, 30 dub.:capitis,
Plin. 11, 37, 49, § 134. -
13 fluxilis
Перевод: со всех языков на все языки
со всех языков на все языки- Со всех языков на:
- Все языки
- Со всех языков на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий
- Русский